طراحی لی اوت کارخانه و یا چیدمان کارخانه یکی از جنبه‌های کلیدی در مدیریت تولید و بهره‌وری صنعتی است که به برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی نحوه قرارگیری تجهیزات، انتقال مواد و تخصیص فضاهای مختلف می‌پردازد. این فرآیند به منظور بهینه‌سازی جریان کار و کاهش هزینه‌ها انجام می‌شود. اما چرا طراحی لی‌اوت کارخانه اهمیت دارد و چگونه می‌توان با انتخاب چیدمان مناسب، کارایی و عملکرد یک واحد تولیدی را بهبود بخشید.
طراحی لی اوت کارخانه چیست؟
طراحی لی‌اوت یا طراحی چیدمان کارخانه به فرایند برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی نحوه قرارگیری تجهیزات تولید، تجهیزات انتقال مواد، تجهیزات جانبی و کمکی، فضاها، زمین و ساختمان‌ها در یک کارخانه اطلاق می‌شود. هدف از این طراحی، انجام عملیات تولید به صورت اقتصادی و با کارایی بالا است. این فرایند شامل مراحل مختلفی مانند جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات اولیه، طراحی فرایند تولید، تعیین جریان مواد، انتخاب و قراردهی تجهیزات و تخصیص فضاهای مورد نیاز برای فعالیت‌های مختلف است. به طور کلی، طراحی لی‌اوت کارخانه به دنبال بهینه‌سازی جریان کار، کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و بهبود ایمنی و کیفیت در محیط تولید است.
مراحل انجام طراحی لی‌اوت کارخانه عبارت‌اند از:
- جمع‌آوری اطلاعات اولیه: شامل اطلاعات مربوط به محصولات، فرآیندهای تولید، حجم تولید، تجهیزات و فضای موجود.
- تحلیل اطلاعات اولیه: بررسی و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده برای شناسایی نیازها و محدودیت‌ها.
- طراحی فرایند تولید: تعریف دقیق مراحل و توالی فرآیندهای تولید.
- طراحی الگوی جریان مواد: تعیین بهترین مسیرهای حرکت مواد بین مراحل مختلف تولید.
- بررسی طرح کلی انتقال مواد: تحلیل روش‌های انتقال مواد برای بهینه‌سازی زمان و هزینه.
- محاسبه تجهیزات مورد نیاز: تعیین نوع و تعداد تجهیزات تولیدی و کمکی مورد نیاز.
- طرح ایستگاه‌های کار: تعیین محل دقیق هر ایستگاه کاری و نحوه ارتباط آنها.
- انتخاب تجهیزات انتقال مواد: تعیین نوع تجهیزات انتقال مواد مانند نوار نقاله، لیفتراک و …
- بررسی رابطه فعالیت‌ها: تحلیل و بهبود روابط بین فعالیت‌های مختلف برای کاهش زمان و هزینه.
- طراحی فعالیت‌های خدماتی و کمک تولیدی: برنامه‌ریزی فضاها و تجهیزات مورد نیاز برای فعالیت‌های خدماتی.
- تعیین فضای مورد نیاز: محاسبه فضای لازم برای هر فعالیت و تجهیزات.
- بررسی نوع ساختمان: انتخاب نوع و ساختار ساختمان متناسب با نیازهای تولید.
- تهیه طرح اصلی کارخانه: ایجاد نقشه کلی کارخانه با در نظر گرفتن تمامی جزئیات.
- پیاده کردن طرح: اجرای طرح و نصب تجهیزات و ماشین‌آلات در محل‌های تعیین شده.